مجموع : | |
تخفیف : | |
جمع : |
کیت کلاچ یکی از مهم ترین و حساس ترین اجزای خودرو است که بیشتر برای خودرو های دنده ای مورد استفاده قرار می گیرد، کیت کلاچ وظیفه دارد ارتباط بین جعبه دنده و موتور را قطع و وصل کند. کیت کلاچ به فلایویل متصل شده و همچنین یک رابط اصطکاکی بین جعبه دنده و موتور بوده که اول توان تولیدی را به گیربکس منتقل می کند و سپس به چرخ ها منتقل می کند.
کلاژ در معنی لغت یعنی چسباندن، کلاج در معنی لغت نامه دهخدا یعنی نان قندی و کلاچ در معنی لغت یعنی اتصال است . پس کلمه کلاچ صحیح است اما در اصلاح از کلماتی مانند کلاج یا کلاژ هم استفاده می کنند.
اگر بخواهیم یک تعریف کلی و مختصر از کلاچ انجام دهیم، این گونه می گوییم: کیت کلاچ وسیله ای است که حرکت چرخشی یک شفت را به شفت دیگر منتقل می کند.
نیم کلاچ، زمانی است که راننده پدال کلاچ را تا انتها فشار نمی دهد و مقداری پدال بالا است. برای اینکه ارتباط بین موتور و جعبه دنده قطع نشود و مقداری اتصال برقرار باشد راننده از این ترفند برای تعویض دنده، حرکت در سر بالایی و... استفاده می کند.
وظیفه این کیت کلاچ در خودرو این است که ارتباط بین موتور و جعبه دنده را قطع و وصل نماید. و هدف این است تا توان به چرخ ها انتقال یابد و خودرو حرکت کند یا عمل تعویض دنده به راحتی انجام گیرد.
کیت کلاچ داخل موتور وصل شده است. این قطعه بین موتور و جعبه دنده (گیربکس) نصب شده است و با رابطی به اسم پدال کلاچ در کنار دیگر پدال های خودرو نصب می شود.
وظیفه دیسک کلاچ انتقال نیرو می باشد. قطعه ای دایروی شکل است که داخل پوسته کلاچ با چند عدد فنر، خار و زبانه وصل شده است. و همچنین این قطعه با فشرده سازی فنر هایی که به آن متصل شده است، حرکت طولی می کند تا از صفحه کلاچ جدا شود.
دیسک و صفحه کلاچ قطعه ای بسیار مهم در خودرو های دنده ای است و یک قطعه مصرفی حساب می شود. دیسک و صفحه سالم بسیار برای جا رفتن صحیح دنده مهم است و در صورت خرابی این قطعه دنده خودرو یا در جای صحیح قرار نمی گیرد یا بد جا می رود.
صفحه کلاچ شکل دایروی دارد، با توجه به این که لنت هایی سطح صفحه را پوشانده است و در دو طرف آن ضریب اصطکاکی زیادی وجود دارد. داخل صفحه یک توپی هزار خاری وجود دارد که وظیفه آن درگیری با شفت ورودی گیربکس است و باعث می شود فلایویل صفحه شفت را بچرخاند. نکته ای که وجود دارد این است که نیم کلاچ های فراوان باعث کاهش طول عمر این قطعه می شود.
یک قطعه ای دایره ای شکل که محل قرار گیری آن بین صفحه و دیسک است و وظیفه ای هم که بر عهده دارد این است که اصطکاک را کاهش دهد. نکته ای که وجود دارد باید روان کاری این قطعه مورد توجه باشد چرا که عدم توجه به این مهم می تواند باعث خرد شدن چرخ دنده ها شود.
صفحه کلاچ از نظر ظاهر و کارایی با دیسک کلاچ متفاوت است. به این صورت که صفحه شکل دایره ای دارد و از جنس فولاد است و همچنین لنت داخل آن قرار دارد و دو سطح آن دارای ضریب اصطکاکی زیادی است، اما دیسک کلاچ مانند یک صفحه خورشیدی است که صفحه کلاچ داخل این قطعه قرار می گیرد، وظیفه دیسک کلاچ انتقال نیرو است.
دیسک و صفحه کلاچ دربین موتور و جعبه دنده خودرو جا گرفته است. اجزای کیت کلاچ همان طور که در شکل نشان داده شده است عبارتند از: فلایویل، پوسته کلاچ، فنر، لنت و دوشاخه کلاچ است که در زیر به توضیح این قطعات می پردازیم.
فلایویل یک قطعه ارتعاش گیر است، و وزن دورانی میل لنگ را متعادل می کند. این قطعه دایره ای شکل است و دور تا دور آن دندانه ای شکل طراحی شده است و به انتهای میل لنگ متصل می شود.
پوسته کلاچ با فنر خورشیدی دیسک و با پیچ به فلایویل اتصال پیدا کرده است و در هنگام چرخش فلایویل، پوسته هم با آن می چرخد.
فنر کلاچ، که محل قرار گیری این قطعه بر روی پوسته کلاچ است. و همچنین وظیفه فشرده کردن صفحه به دیسک را دارد. دیسک و صفحه عمدتا دارای دو نوع فنر مارپیچی و خورشیدی است که فنر های مارپیچی اصطکاک صفحه کلاچ را مهار می کنند.
لنت کلاچ قطعه ای است که در وسط صفحه کلاچ قرار می گیرد.
دوشاخه کلاچ روی بلبرینگ کلاچ جا گرفته است و روی آن حرکت می کند. یک لوله دارد و به صورت دوشاخه می باشد.
این شیار ها دو وظیفه مهم دارند:
جلوگیری از چسبیدن کامل دیسک به فلایویل و همچنین بیرن انداختن براده های ریز که بر اثر اصطکاک به وجود آمده اند.
این را باید در نظر گرفت که در صورت نبود کیت کلاچ در خودرو اصلا خودرو حرکت نمی کند، پس وظیفه ی دیسک و صفحه کلاچ بسیار سنگین و مهم است. اگر بخواهیم به طور خلاصه وظیفه کیت کلاچ را بیان کنیم می توانیم این گونه بگوییم که: انتقال نیرو، افزایش قدرت در خودرو و افزایش نیرو و در نهایت انتقال به چرخ دنده ها است.
سیستم کلاچ در انوع های مختلفی وجود دارد: سیستم کلاچ هیدرو لیکی، چند صفحه ای، اصطکاکی، مخروطی، تک صفحه ای، نیم گریز از مرکز و کلاچ بدون لغزش که در ادامه هر کدام را مورد بررسی قرار می دهیم.
منظور از هیدرولیک، روغن مخصوص است. پس در این سیستم نیرو از طریق سیال منتقل می شود، در نتیجه از طریق یک صفحه سیال نیرو انتقال پیدا می کند و از همین راه سیال به صفحه محرک منتقل می شود.
کلاچ های چند صفحه ای، همان طور که از نام این قطعه مشخص است بیش از یک صفحه هستند. تعداد صفحات این قطعه از 4 تا 8عدد مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع سیستم عمدتا در موتور سیکلت ها و موتور های گازی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اصطکاک بالای این کلاچ، باعث می شود درگیری کلاچ بیشتر باشد.
کلاچ های اصطکاکی، همان طور که از نامش پیداست این نوع سیستم برای افزایش ضریب اصطکاک میان دو صفحه طراحی و ساخته شده است.
در کلاچ های مخروطی، مخروط بیرونی به محور محرک وصل می شود و مخروط قسمت داخلی آزادانه به روی محور متحرک یا خروجی حرکت محوری می کند. که این نیرو توسط یک فنر انجام می شود.
کلاچ های تک صفحه ای، یک صفحه دارند و زمانی که راننده پدال کلاچ را فشار می دهد، اتصال بین فلایویل و صفحه کلاچ قطع می شود.
کلاچ نیم گریز از مرکز، این قطعه به وسیله فنر و نیرو گریز از مرکز کار می کند، به این شکل که در سرعت های پایین استفاده می شود اما در سرعت های بالا از نیروی گریز از مرکز استفاده می شود.
کلاچ های بدون لغزش، این نوع سیستم بیشترین استفاده را در خودرو های شهری دارند. که این قطعه دو حالت آزاد و درگیر دارد، نکته این است که در هیچ کدام از این دو حالت لغزش وجود ندارد.
زمانی که تعویض دنده انجام می دهیم لازم است ارتباطی که بین گیربکس و موتور است قطع شود تا عمل تعویض دنده به راحتی انجام گیرد. اصطکاکی که قبلا به آن اشاره شده است باید به اندازه کافی بین سطوح وجود داشته باشد که اگر این اصطکاک کم باشد یا اصلا وجود نداشته باشد این مکانیزم کارایی خاصی نخواهد داشت، زمانی که راننده پدال کلاچ را می فشارد این قطعه با اهرمی که در زیر آن وجود دارد شروع به کار می کند، البته باید توجه داشت که این نیرو از طریق هیدرولیکی (پمپی) یا مکانیکی (سیمی) با جا به جایی دو شاخه کلاچ و حرکت محوری درون بلبرینگ، نیروی حرکتی انتقال پیدا می کند. بلبرینگ فنر خورشیدی را فشار می دهد، و همچنین فنر خورشیدی که روی دیسک حالت الاکلنگی دارد، صفحه کلاچ را به عقب می کشد. با این توضیحات متوجه شدیم که با برداشتن نیرو از روی گیربکس، عمل تعویض دنده انجام می گیرد.
در ساخت دیسک و صفحه ها باید به این مورد توجه داشت که خودرو ها به تفکیک شتابی، قدرتی و ... ساخته شده اند و باید برای هر کدام از خودرو ها بسته به نوع فعالیت و کارایی آن خودرو ها، دیسک و صفحه مورد نیاز و متناسب با فعالیت آن ها ساخته شود. که دیسک و صفحه کلاچ گرافیکی و سرامیکی برای خودرو هایی با شتاب بالا که نیازمند شتاب هستند مانند خودرو های مسابقه ای ساخته شده است، از مشخصه این نوع دیسک و صفحه این است که این نوع دیسک و صفحه حالت گرد ندارد و به نوعی پره پره می باشد و با سرامیک پوشیده شده است. از مزیت های این نوع دیسک و صفحه می توان به این مورد اشاره کرد که عمل انتقال نیرو را بهتر انجام می دهد و موجب کاهش میزان نیروی هدر رفته می شود. و همچنین از معایب این نوع دیسک و صفحه، موجب خشک و سفت شدن پدال کلاچ می شود و کار راننده را مقداری با مشکل مواجه می سازد.
به دیسک و صفحه 4 فنره در اصطلاح بازار، دیسک و صفحه پری دمپر می گویند. و همچنین در اصطلاح به دیسک و صفحه های 6 فنره دیسک و صفحه زانتیایی می گویند. معنی پری دمپر دفع کننده لرزش است و این نوع دیسک و صفحه با توجه به معنی اش قابلیت دفع کننده لرزش را دارد، و همچنین دیسک و صفحه 4 فنره شتاب بهتر و زیاد تری نسبت به 6 فنره دارد.
وظیفه بلبرینگ کلاچ چرخاندن دیسک کلاچ است، وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می دهد به کمک بلبرینگ عمل چرخیدن دیسک را انجام می دهد. در نتیجه این گونه می توان گفت که کار اصلی بلبرینگ کم کردن اصطکاکی است که به دلیل حرکت چرخشی به وجود آمده است.
در اصطلاح بازاری به خرابی دیسک و صفحه، تمام شدن صفحه کلاچ می گویند. با توجه به این که دیسک و صفحه همیشه در حال اصطکاک و سایش است، که این سایش ها باعث کم شدن ضخامت دیسک و صفحه در گذر زمان می شود، که این کم شدن ضخامت باعث می شود انتقال نیرو ضعیف تر صورت بگیرد و انتقال نیروی ضعیف باعث صدمات و خسارت هایی به موتور خودرو می شود.
برخی از اصلی ترین علایم خرابی دیسک و صفحه کلاچ موارد زیر است:
گاز هرز خوردن خودرو.
قدرت کم خودرو در سر بالایی ها.
حالت ریپ زدن خودرو در هنگام گرفتن پدال کلاچ.
نرم و شل شدن کلاچ.
عمل تعویض دنده سخت انجام می شود.
منظور از کوبیدن این است که حالت کوبیده شدن یا کوبش کیت کلاچ زیر پای راننده احساس شود. برخی از معایب کوبیدن صفحه کلاچ شامل: خراب شدن خورشیدی، خراب شدن جعبه دنده و کاهش عمر دیسک می باشد.
اولین نکته که باید در این بحث مورد توجه قرار دهیم این است که ابتدا از دیسک و صفحه کلاچ هایی با جنس مرغوب و با کیفیت استفاده کنیم. اما اگر با این حال باز هم کیت کلاچ خودروی ما خراب شد، علت های مختلفی دارد که مورد بررسی قرار می دهیم:
نیم کلاچ های زیاد در سفرهای شهری( ترافیک ها).
زیاد فشار آوردن به موتور در سربا لایی ها.
سنگینی وزن خودرو.
راننده های کم تجربه و نا آگاه.
کثیف شدن صفحه کلاچ.
تعویض نادرست دنده.
سرعت زیاد و بدون تغییر دنده.
سفت شدن پدال.
ترمز دستی در حالت بالا باشد و راننده شروع به حرکت نماید.
اگر از این قضیه بگذریم که دیسک و صفحه یک قطعه مصرفی هستند و باید مدتی یک بار آن را تعویض کنیم. اما رعایت کردن چند نکات باعث افزایش طول عمر کیت کلاچ می شود:
عدم استفاده بی جا و بی مورد از کلاچ.
رعایت کردن اصول تعویض دنده.
سبکی خودرو و نداشتن بار های زیاد و سر نشینان زیاد.
نداشتن توقف در سر بالایی ها و شیب ها.
چک کردن کاسه نمد گیربکس جهت نشتی ندادن.
چرب نشدن صفحه کلاچ.
استفاده از راننده های ماهر و با تجربه.
با ترمز دستی کاملا پایین حرکت کردن.
از آن جایی که بلبرینگ نقش بسیار مهمی درکیت کلاچ های دستی دارد و خراب شدن این قطعه باعث می شود که عملکرد کلی کیت کلاچ به هم بریزد و به خوبی عمل نکند. اما چند مورد باعث خراب شدن بلبرینگ می شود که مورد بررسی قرار می دهیم:
صداهای بسیار عجیب و نا به جا شنیده می شود.
پدال لرزش پیدا می کند.
سخت می شود پدال را فشار داد.
شکسته شدن چرخ دنده ها.
در اصطلاح اگر پدال را فشار دهیم و بسیار شل شده باشد، طوری که وقتی به پایین می رود دیگر بر نگردد (عمل در گیری انجام نمی شود) احتمال این که سیم کلاچ قطع شده باشد وجود دارد. اما در حالت بعدی که اگر پدال شل باشد یا خالی کند این است که قطعات کیت کلاچ اشکال پیدا کرده اند.
در این مورد دو حالت وجود دارد، زمانی که کلاچ می گیریم صدای جیر جیر می آید و زمانی که کلاچ گرفته می شود دیگر این صدا به گوش نمی رسد.
حالت اول: بلبرینگ خراب است یا دیسک و صفحه تمام شده است.
حالت دوم: نشان از خرابی بلبرینگ می دهد.
در این مورد یا صفحه کلاچ سوخته است یا بلبرینگ ها خراب شده است.
در زمان خرید دیسک و صفحه باید به چند مورد توجه کرد، از جمله کیفیت قطعه و کیفیت برندهای معروف و صاحب نام در این عرصه تولید کیت کلاچ مانند valeo، دایکون، لوک، سیکو و ساچ که از بزرگ ترین تولید کنندگان دیسک و صفحه در دنیا هستند، محسوب می شوند. البته باید به این مورد هم توجه کرد که جنس های تقلبی در بازار بسیار زیاد هستند و باید آموزش های لازم را جهت تشخیص قطعه اصلی دیده باشید.
اگر بخواهیم این بحث را به طور خلاصه بگوییم این گونه بیان می کنیم که، علت چرب شدن صفحه، نشت روغن روی دیسک و صفحه است چون عایق مناسبی ندارد.